Amiloidoza je termin koji opisuje bolesti izazvane abnormalnim depozitima amiloidnog proteina u telu. Ove retke i neizlečive bolesti su češće kod osoba starijih od 40 godina, mada je razlog nepoznat.

Amiloidoza se sada klasifikuje hemijski prema vrsti defektnih proteinskih vlakana koja nastaju. Ovaj nerastvorljivi protein akumulira se u ćelijama tkiva i uzrokuje oštećenje ili izmenjenjuje njihovu funkciju. Ovi proteini ponekad stignu u krvotok i uzrokuju oštećenje drugde u telu (sistemska).

Uzrok formiranja amiloidnih proteina mogu biti:

• Nasledni oblik – obično utiče na oči, srce, bubrege i mozak

• Amiloidi izazvani hroničnim bolestima, infekcijom ili kancerom – AA amiloidoza

• Mutacije ćelija koje proizvode antitela – AL amiloidoza

• Retki infektivni agensi, kao što je Krojcfeld-Jakobova bolest i Kuru.

Sistemska amiloidoza može biti ozbiljna ili čak opasna po život, u zavisnosti od toga koji su delovi zahvaćeni. Istraživanje je utvrdio da ne postoji veza sa proteinima u ishrani, ali tačan uzrok amiloidoze ostaje nepoznat.

Koji su simptomi amiloidoze ?

Simptomi amiloidoze variraju, u zavisnosti od tkiva i organa na koje utiče.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

U nekim slučajevima, amiloidoza nema simptome dok ne dođe do oštećenje tkiva velikih razmera.

Neki od simptoma mogu biti:

• otok zglobova i nogu (edem)

• mišićna slabost

• neobjašnjiv gubitak težine

• žmarci ili utrnulost u ekstremitetima

• gubitak pamćenja

• dijareja

• otečen jezik

• vrtoglavica prilikom iznenadnog ustajanja (ortostatska hipotenzija).

Primarna, serundarna i porodična amiloidoza

U tri vida klasifikacije spadaju:

– Primarna amiloidoza se sada zove amiloidoza fragmenata lakog lanca (AL) – bolest se razvija sama od sebe bez vidljivog razloga. Delovi tela na obično utiče uključuju srce, pluća, kožu, jezik, creva, jetru, bubrege i slezinu.

– Sekundarna amiloidoza – razvija se kao komplikacija drugih bolesti, posebno multiplog mijeloma. Druge bolesti su reumatoidni artritis, tuberkuloza, osteomijelitis ili ankilosing spondilitis. Delovi tela na koje obično utiče su nadbubrežne žlezde, limfni čvorovi, jetra, bubrezi i slezina.

– Familijarna amiloidoza – ovaj tip je posebno redak. Ako osoba ima faličan gen koji uzrokuje porodičnu amiloidozu, postoji 50 odsto šanse da prenesu poremećaj na svoje potomstvo. Delovi tela na koje obično utiče su periferni nervi, nervi na ruci i oči.

Efekti amiloidoze na srce, bubrege ili nervni sistem

Srce je pumpa sa četiri komore koja omogućava da krv cirkuliše po telu. Amiloidne naslage unutar srčanog mišića ograničavaju njegovu funkciju, što dovodi do srčane insuficijencije (kardiomiopatija). Simptomi mogu biti nedostatak vazduha i nepravilan rad srca.

Bubrezi filtriraju otpad iz krvotoka i pomažu da se reguliše ravnoteža vode u telu. Amiloidoza oštećuje male jedinica bubrega za filtriranje i izaziva da se proteini ispuštaju u urin. Pad nivoa proteina u krvi izaziva zadržavanje tečnosti (edem) u stopalima i zglobovima.

Na kraju krajeva, oštećenje bubrega ometa njihovu funkciju tako da se otpad nagomilava u krvi. Iz nepoznatih razloga, bubrezi pogođeni amiloidozom takođe imaju tendenciju da pokrenu viši nivo holesterola u krvi.

Nervni sistem pomaže da svi delovi tela komuniciraju jedni sa drugima. Takođe reaguje na promene unutar i izvan tela. Oko jedna od četiri osobe sa amiloidozom iskusi sindrom karpalnog tunela, koji podrazumeva “uklještenje” glavnog nerva koji opslužuje ruku dok prolazi kroz zglob šake. Drugi opšti simptomi zahvaćenog nervnog sistema obuhvataju osećaj ubadanja i utrnulost.

Specifični simptomi zavise od toga koji su nervi pogođeni. Na primer, ako su pogođeni nervi koji opslužuju creva, može doći do zatvora ili dijareje, ili oboje.

Alchajmerova bolest se javlja zbog nagomilavanja amiloida u mozgu i može da ima genetsku osnovu.

Dijagnoza amiloidoze

Amiloidoza se dijagnostikuje pomoću brojnih testova kao što su:

– Opšta ispitivanja – testovi krvi i urina.
– Biopsija koštane srži – mali deo koštane srži se uklanja i ispituje na abnormalnosti.
– Biopsija tkiva – mali deo abdominalne masti ili rektalnog tkiva se uklanja tankom iglom i ispituje se u laboratoriji.

Amiloidoza lečenje

Ciljevi lečenja su da se spreče dalje naslage amiloidnih proteina i da se ublaže simptomi. Opcije lečenja zavise od oblika amiloidoze, od toga koji organi su pogođeni i pratećih simptoma.

Lečenje amiloidoze može podrazumevati:

• adekvatan odmor

• tretman za bilo koji osnovni poremećaj kao što je reumatoidni artritis

• lekovi za usporavanje aktivnosti amiloida

• posebna ishrana prilagođena Vašim potrebama – na primer, osoba sa zahvaćenim bubrezima će imati koristi od dijete koja je siromašna u pogledu soli

• dijaliza, ako su zahvaćeni bubrezi

• lekovi da se stabilizuje srce, ukoliko utiče na srce

• mogu se razmatrati transplantacije zahvaćenih organa

Trenutna klinička ispitivanja uključuju upotrebu određenih lekova u sklopu hemioterapije i transplantacije koštane srži.

Šta bi trebalo zapamtiti:

– Amiloidoza je termin koji opisuje bolesti izazvane abnormalnim depozitima proteina amiloida.
– Simptomi amiloidoze variraju, u zavisnosti od toga na koja tkiva i organe utiče.
– Ne postoji lek za amiloidozu.
– Ciljevi lečenja su da se spreče dalje naslage amiloidnih proteina i da se ublaže simptomi.

Izvor: dijetaplus.com

Ambliopija ili slabovidost je i dalje najčešći uzrok slabog vida kod dece. Najčešće se javlja samo na jednom oku, a u prvih 45 godina života odgovorna je za sniženje oštrine vida više od svih ostalih očnih oboljenja i povreda zajedno.

Ambliopija se javlja na oba oka u stanjima kao što je obostrana kongenitalna katarakta ili obostrane visoke refrakcione anomalije. Najčešće se ipak javlja na jednom oku, obično zbog manifestnog strabizma ili anizometropije (razlika u refrakciji između očiju), koji formiraju protivrečne ili nejednake vidne informacije iz svakog oka ponaosob ka vidnoj kori.

Ambliopiju sa sniženjem vidne oštrine koje se ne može korigovati optičkom korekcijom kao klinički najupadljivijim znakom, može izazvati bilo koje oboljenje oka koje sprečava da se za vreme senzitivnog perioda razvoja vida fokusira jasna slika u makuli.

Iako ambliopno oko nije slepo, kod težih oblika oštrina vida može biti jako umanjena i svedena na detektovanje perifernih pokreta.

Osoba sa ambliopijom obično funkcioniše zadovoljavajuće u većini svakodnevnih situacija. Ove osobe nauče da procenjuju dubinu uz pomoć monokularnih ključeva, da bi kompenzovale odsustvo stereopsije, a ti mehanizmi daju zadovoljavajući osećaj dubinske percepcije za većinu potreba. Primaran je defekt centralnog vida, dok periferni vid skoro uvek ostaje neizmenjen, tako da osoba sa ambliopijom može da ima binokularno vidno polje.

Jednostrano sniženje oštrine vida prepreka je za bavljenje mnogim profesijama, ne toliko zbog potrebe za savršenim stereo vidom, već pre zbog povećanog rizika od povrede boljeg oka koje nose određene profesije.

Teška ambliopija koja perzistira u odraslom dobu značajan je faktor rizika za nastanak invalidnosti, u slučaju da zbog bolesti ili povrede, dođe do gubitka vida boljeg oka.

Lečenje ambliopije

Značaj ambliopije naglašen je činjenicom da ukoliko se otkrije dovoljno rano, može se skoro uvek uspešno lečiti i deficit vida smanjiti, ili u potpunosti eliminisati.

Period u kome je moguće lečenje zavisi od uzroka koji je doveo do nastanka ambliopije.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

Uzroci koji dovode do značajne promene retinalne slike u najranijem uzrastu, kao što je jednostrana kongenitalna katarakta, zahtevaju rano, energično lečenje, a oni koji kasnije dovode do ambliopije, posebno ukoliko je degradacija lika blaga, mogu se lečiti do sedme godine, ili čak i kasnije.

Ambliopija

Osnova lečenja ostaje i dalje okluzija – zatvaranje boljeg oka, najčešće uz pomoć posebnih adhezivnih flastera, uz prethodnu korekciju eventualnih refrakcionih anomalija, ili uklanjanje anatomskih poremećaja. Okluzija ne dovodi do ispravljanja oka, ali je od izuzetnog značaja jer je najefikasniji način za poboljšanje vidne oštrine ambliopnog oka. Iako se sa okluzijom može pokušati do 7-8 godine, najboji rezultati, posebno kod ambliopije uzrokovane strabizmom se postižu u ranijem uzrastu. Dužina i intenzitet okluzije zavise od uzrasta u kome je nastala i otkrivena ambliopija, dubine vidnog deficita, inicijalnog efekta lečenja, kao i saradnje. Istorija medicine obiluje napuštenim načinima lečenja. Nekada je u pitanju nedovoljna efikasnost, ali nekada i zato što su teški za sprovođenje. Jasno je da deca ne vole okluziju, posebno ako je vidna oštrina niska, i da postizanje dobre saradnje može predstavljati ozbiljan izazov. Najvažniji prognostički faktor u sprovođenju lečenja je saradnja.

Nove preporuke za lečenje ambliopije bazirane na nedavnim studijama izgleda da nisu značajnije promenile kliničku praksu. Sugerisano je smanjenje intenziteta i trajanja lečenja, kao i da su mnogi načini lečenja uključujuči i upotrebu kapi atropina efikasni, što dozvoljava izbor onog koji se najbolje prihvata. Izazvale su određenu dilemu na međunarodnom nivou jer su u suprotnosti sa lečenjem koje je bazirano na dugotrajnoj dokazanoj efikasnosti baziranoj na kliničkoj praksi. Postoje značajne slabosti u dizajnu studija koje su sugerisale ove promene. Pre svega procena saradnje u sprovođenju okluzije. Ali ne manji značaj ima i mogući štetan uticaj “sporog” lečenja na najbolji binokularni vid koji je moguće dostići kod ezodevijacija, kod kojih će možda biti potrebno i hirurško lečenje u određenom relativno kratkom vremenskom periodu.

Dok novi ubedljiviji podatci ne budu dostupni, okluzija ostaje terapija izbora, posebno ako je u pitanju duboka ambliopija u ranom detinjstvu. Upotrebu kapi atropina kao zamenu okluziji bi trebalo rezervisati za slučajeve gde ne postoji saradnja u sprovođenju okluzije.

Refrakcija

Oko 6% dece uzrasta godinu dana ima značajnu refrakcionu anomaliju. Dalekovidost i anizometropija značajno uvećavaju rizik nastanka ambliopije i strabizma.

Preporuke za skrining

Starija deca i odrasli u slučaju pojave manifestne razrokosti primete duple slike. Većina manje dece nema nikakve simptome i zato je potrebna detekcija, ukoliko se ne primeti devijacija koja je u početku često intermitentna ili nije dovoljno velika da bi se lako uočila.

Trebalo bi razlikovati dva dela skrininga:

• prvi, koji se odnosi na ozbiljnija stanja koja moraju biti otkrivena u najranijem životnom dobu i koji zavisi, u velikoj meri, od svesti roditelja o mogućoj bolesti oka, kao i od detekcije, pre svega, pedijatara i

• drugi deo, koji uključuje otrkrivanje manje ozbiljnih stanja, uglavnom ambliopije, koja se može otkriti ispitivanjem monokularne oštrine vida u uzrastu između četvrte i pete godine.

Oftalmološki pregled neophodan je kad god postoji sumnja u oboljenje oka u bilo kom uzrastu. On podrazumeva:

• inspekciju očiju u neonatalnom periodu i ispitivanje crvenog refleksa na rođenju i u šestoj nedelji da bi se otkrila kongenitalna katarakta

• oftalmološki pregled sve rizične dece:

  • nedonešenost pre 32. nedelje ili telesna masa niža od 1500g

  • porodična anamneza kongenitalnih katarakti, retinoblastoma i metaboličkih i genetskih oboljenja

  • deca sa značajnim razvojnim zastojem ili neurološkim problemima

  • deca sa sistemskim oboljenjima, udruženim sa anomalijama oka

Detekcija razrokosti trebalo bi da bude deo svakog pedijatrijskog pregleda.
Potreban je oftalmološki pregled pre devetog meseca života dece kod koje u porodici postoje slučajevi ambliopije, strabizma ili značajnijih refrakcionih anomalija.

Oftalmološki pregled između četvrte i pete godine života trebalo bi da uključi:

• ispitivanje vidne oštrine

• procenu binokularnog vida

• a određivanje refrakcije u cikloplegiji u odabranim slučajevima. 

Rizik od pojave novih slučajeva nakon skrininga između četvrte i pete godine je mali.

Autor
Prof. Dr Branislav Stanković

Izvor: oculusklinika.com

Alergija na penicilin predstavlja abnormalnu reakciju imunog sistema na ovaj antibiotik. Penicilini spadaju u grupu antibiotika koji remete sintezu ćelijskog zida bakterije. Ćelijski zid je odgovoran za postojanost bakterijske ćelije u različitim uslovima sredine, a naročito je značajan u sprečavanju prekomernog bubrenja bakterije. Remećenje intregiteta ćelijskog zida bakteriju čini podložnom prekomernom ulasku vode, a konačan efekat penicilina je uništavanje same bakterije.

Statistike su pokazale da se alergija na penicilin od strane pacijenata prijavljuje u velikom broju. Zato je veoma bitno posetiti alergologa, ukoliko se alergija na penicilin prepozna, da bi se uspostavio najbolji vid lečenja u budućnosti.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

Preosteljivost na penicillin javlja se u oko 1-10% pacijenata dok se anafilaktički šok, kao najozbiljnija reakcija preosteljivsti javlja u oko 0,05 %

Alergija na penicilin se razvija kada vaš imuni sistem  detektuje ovaj antibiotik kao štetnu supstancu, pa počne razvijati antitela. Budući da antitela oslobađaju svojevrsne hemikalije u organizmu, telo reaguje alergijskom reakcijom.

Simptomi:

• Osip po koži

• Koprivnjača

• Svrab

• Povišena temperatura

• Otok

• Gušenje

• Svrab i suzenje očiju

• Anafilaktički šok

Od velikog je značaja podela prema vremenu koje je proteklo od unošenja leka do ispoljavanja alergijske reakcije. Alergijske reakcije se, prema tome, dele na rane, ubrzane i kasne.

Rane reakcije nastaju prvog sata od primene leka. Ove reakcije su najteže i mogu da se ispolje u vidu anafilaktičkog šoka, hipotenzije, edema larinksa, urtikarije, angioedema i odgovorne su za fatalne ishode.

Ubrzane reakcije nastaju između jednog i sedamdeset drugog sata od davanja leka. Od simptoma najčešće se javljaju urtikarija ili angioedem i edem larinksa.

Kasne reakcije nastaju sedamdeset dva časa od primene leka, a praćene su osipom, povišenom temperaturom i bolovima u zglobovima.

Pojava osipa nakon sedamdeset dva sata od primene, može da ukaže da osip nije posledica preosetljivosti, te zato nije kontraindikacija za primenu penicillina, ali je potreban oprez. Kasne reakcije životno ne ugrožavaju pacijenta, ali su indikativne i mogu dovesti do dodatne senzibilizacije organizma i intenzivnijih reakcija u budućnosti.

Dijagnoza

Alergija na penicilin se dijagnostikuje anamnezom, kliničkom slikom i nizom testiranja. Ukoliko se otkrije da je pacijent alergičan na penicilin, postoji rizik od toga da je alergičan i na neke lekove slične penicilinu, no to ne mora nužno biti slučaj.

Lečenje

Jedini način da se organizam spreči od alergijskih reakcija na penicilin je izuzimanje ovog antibiotika iz primene u lečenju pacijenta

Izvor: .alfamedica.rs

Albinizam kod ljudi (od latinske riječi albus-bijel) je urođeni poremećaj koji se karakteriše kompletnim ili djelimičnim nedostatkom pigmenta kože, kose i očiju, a koji nastaje zbog odsustva ili defekta tirozinaze, enzima koji sadrži bakar i učestvuje u sintezi melanina. Suprotnost je melanizmu.

Albinizam je „zapisan“ u nasljednim recesivnim genskim alelima i može se razviti kod svih kičmenjaka, uključujući ljude. Organizam sa kompletnim nedostatkom melanina naziva se albino, a organizam kod koga postoji smanjena količina melanina je leucistik ili albinoid.

Albinizam je povezan sa brojnim defektima u vidu, kao što su fotofobija (preosjetljivnost na svjetlo), nistagmus (nevoljni pokreti očnih jabučica) i ambliopija (slabovidnost). Smanjena pigmentacija kože povećava sklonost opekotinama od sunca i malignim tumorima kože. U rijetkim slučajevima kao što je sindrom Chédiak–Higashi, albinizam može biti udružen sa nedostatcima u transportu melaninskih granula.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

Ovo takođe utiče na esencijalne granule koje su prisutne u ćelijama imunog sistema, dovodeći do povećane sklonosti ka infekcijama.

Znaci i simptomi

Kod ljudi, postoje dvije glavne vrste albinizma: okulokutani, koji zahvata oči, kožu i kosu; i okularni koji zahvata samo oči.

Većina ljudi sa okulokutanim albinizmom je bijela ili veoma blijeda, pošto melanin, koji je odgovoran za braon, crnu i neke žute obojenosti, nije prisutan. Okularni albinizam rezultira svijetlo plavim očima, i može zahtijevati genetsko testiranje da bi bio dijagnostifikovan.

Pošto osobe sa albinizmom imaju kožu kojoj u potpunosti nedostaje pigment melanin, koji pomaže u zaštiti kože od sunčevog ultravioletnog zračenja, njihova koža lakše gori usljed izloženosti suncu.

Ljudsko oko normalno proizvodi dovoljno pigmenta da boji dužicu u plavo, zeleno ili braon i da oku neprozirnost. Na fotografijama, osobe sa albinizmom često imaju “crvene oči”, jer se crvenilo mrežnjače može vidjeti kroz dužicu. Manjak pigmenta u očima dovodi i do problema sa vidom, zbog fotosenzitivnosti ali i drugih uzroka.

Osobe sa albinizmom su generalno zdrave kao i ostatak populacije (ali mogu da postoje udruženi poremećaji), rast i razvoj su im normalni, dok albinizam sam po sebi nije smrtonosan, iako manjak pigmentacije koja blokira ultravioletno zračenje povećava rizik od melanoma (rak kože) i drugih problema.

Problemi sa vidom

Razvoj sistema organa za vid zavisi od prisustva melanina, pa smanjenje ili odsustvo ovog pigmenta kod onih koji pate od albinizma može dovesti do:

• Pogrešnog usmjeravanja retinogenikularnih projekcija, što rezultira abnormalnim ukrštanjem vlakana optičkog nerva

• Fotofobije i smanjene oštrine vida usljed rasijavanja svjetlosti unutar oka (lutajuća svjetlost)

• Smanjene oštrine vida usljed foveolarne hipoplazije i mogućeg svjetlosnog oštećenja rožnjače.

Bolesti oka povezane sa albinizmom uključuju:

• Nistagmus, nepravilne brze pokrete očiju naprijed i nazad, ili u krug

• Ambliopiju, smanjenje oštrine vida na jednom ili oba oka izazvanu lošim prenošenjem impulsa do mozga, a koja često nastaje usljed strabizma

• Hipoplaziju optičkog nerva, odnosno nedovoljnu razvijenost živca oka.

Neki od problema oka povezani sa albinizmom potiču od nedovoljno razvijenog pigmentnog epitela mrežnjače. Ovo izaziva foveolarnu hipoplaziju (neuspjeh formiranja normalne fovee), što dovodi do ekscentrične fiksacije i loše oštrine vida, a često i do strabizma slabijeg intenziteta.

Dužica oka sačinjena je od pigmentnog tkiva, te se kontrahuje kada je oko izloženo svjetlosti sa ciljem da zaštiti mrežnjaču ograničavajući količinu svjetlosti koja prolazi kroz zjenicu. U uslovima slabijeg osvjetljenja, dužica se opušta da bi propustila više svjetlosti u oko. Kod osoba sa albinizmom, dužica ne sadrži dovoljno pigmenata da bi blokirala svjetlost, pa je zato smanjenje prečnika zjenice ograničeno. Dodatno, nepravilno formiranje pigmentnog epitela mrežnjače, koji u normalnom oku upija većinu reflektovanih svjetlosnih zraka, još više povećava bljesak koji nastaje zbog rasipanja svjetlosti u oku. Osjetljivost koja tada nastaje (fotofobija) vodi do neugodnosti pri jakom osvjetljenju, ali ista može biti smanjena nošenjem naočala za sunce i/ili šešira.

Postavljanje dijagnoze

Genetsko testiranje može potvrditi albinizam i njegovu vrstu, ali ne nudi nikakve medicinske benefite osim u slučajevima non-OCA sindroma, koji uzrokuju albinizam udružen sa drugim zdravstvenim problemima koji mogu biti liječeni. Nažalost, do danas nije otkriven lijek za albinizam, a simptomima albinizma može se pristupiti na različite načine.

Liječenje

Pošto ne postoji lijek za albinizam, njemu se treba prilagođavati. Ljudi sa albinizmom treba da povedu računa da ne zadobiju opekotine od sunca i da redovno idu na kontrole dermatologa.

Najvećim dijelom liječenje stanja oka sastoji se od rehabilitacije vida. Operacije su moguće na ekstraokularnim mišićima da bi se umanjio strabizam. U slučaju nistagmusa operacija “prigušivanja” takođe može biti primijenjena, a sve sa ciljem da se smanji “titranje” očiju napred i nazad. Efektivnost svih ovih procedura varira i zavisi od individualnih okolnosti.

Naočale i ostala vidna pomagala, kao i jako ali dobro usmjereno svjetlo za čitanje, mogu pomoći osobama sa albinizmom, iako njihov vid ne može biti potpuno korigovan. Nekim od pacijenata odgovaraju bifokalna stakla (sa jakim sočivom za čitanje), naočale za čitanje i/ili ručna pomagala kao što su  lupe.

Albinizam je često povezan sa odsustvom dužice u oku. Kontaktna sočiva u boji mogu da se koriste u ovim slučajevima kako bi se sprečio prodor svjetlosti kroz ovakve oči. Neki pacijenti koriste bioptike, odnosno naočale koje imaju ugrađene male teleskope, tako da mogu da gledaju kroz obična stakla i/ili teleskop. Noviji dizajni bioptika koriste manja, lagana sočiva.

Rasprostranjenost

Albinizam pogađa ljude svih etničkih pripadnosti; njegova učestalost u svijetu je približno 1:17.000. Rasprostranjenost različitih formi albinizma varira po broju stanovnika, a najviše se javlja kod ljudi iz sub-saharskog afričkog područja.

Dr Bojan Kozomara

Uvećana stopala i šake, dubok glas i rast telesne visine su znaci ove bolesti. Promene na licu (povećan nos i brada), razmak između zuba, uvećan jezik i zadebljanje kože – su takođe mogući simptomi.

Ove promene se mogu dešavati tokom godina i možda ćete ih primetiti tek kad pogledate stare slike.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

Šta je to? Telo prozvodi previše hormona rasta, što je najčešće uzrokovano postojanjem benignog tumora. Najčešće pogađa ljude između 30 i 50 godina starosti.

Lečenje: Može se izlečiti kombinacijom operacije hipofize (kroz nos, iznad zuba ili iza gornje usne) i radioterapije. Lekovima i injekcijama se suzbija hormon rasta. Ako se ne tretira, dolazi do kardiovaskularnih problema, dijabetsa, visokog krvnog pritiska i artritisa.

Adisonova bolest je redak, hronični, endokrini poremećaj u kome nadbubrežne žlezde ne proizvode dovoljno hormona koji se luče u kori nadbubrega (glukokortikoidi, mineralokortikoidi i androgeni). Stopa javljanja Adisonove bolesti je 1: 100000. Najčešće se javlja kod odraslih između 30 i 50 god.starosti. Odlikuje je veliki broj relativno nespecifičnih simptoma, posebno na početku bolesti, kao što su bol u stomaku ili opšta slabost. Međutim, kako bolest uzima maha, simptomi mogu biti veoma izraženi i dovesti do Adisonove krize, sa veoma niskim krvnim pritiskom, kao i do nastanka kome.

Uzrok nastanka bolesti može biti patološki proces na nadbubrežnim žlezdama, i tada govorimo o primarnoj adrenalnoj insuficijenciji; bolest može nastati i autoimuno, uzrok može biti infekcija i mnogi drugi.

Simptomi adisonove bolesti

Simptomi bolesti se javljaju postepeno i podmuklo, i mogu ostati dugo neprimećeni.

Gledate televiziju Ordinacija Saveti lekara 24h

Najčešći su osećaj umora, mišićna slabost, groznica, gubitak težine, anksioznost, mučnina, povraćanje, proliv, glavobolja, znojenje, promene u raspoloženju, bol u zglobovima i mišićima. Postoji povećana potreba za unošenjem slane hrane zbog gubitka natrijuma putem urina.

Na pregledu lekar može primetiti sledeće: nizak krvni pritisak koji nastavlja da pada ukoliko osoba stoji (ortostatska hipotenzija). Većina ljudi imaće hiperpigmentaciju kože, uključujući i oblasti koje nisu izložene suncu. Karakteristična mesta hiperpigmentacije su kožni nabori, delovi tela koji su izloženi trenju, bradavice, unutrašnjost obraza (bukalna sluzokoža), usne i genitalna regija. Skori ožiljci najčešće potamne. Ovo se dešava iz razloga jer melanostimulišući hormon i adrenokortikotropni hormon (ACTH) dele isti prekursorni molekul. To je i razlog zbog koga u sekundarnom i tercijarnom obliku Adisonove bolesti, do hiperpigmentacije ne dolazi.

Stanja u medicini, kao što je dijabetes tip1, bolesti štitne žlezde (Hašimoto tireoiditis ili gušavost) i vitiligo se često javljaju zajedno sa Adisonom (u sklopu autoimunog poliendokrinog sindroma). Dakle, simptomi i znaci bilo kog od navedenih stanja mogu biti prisutni i kod pojedinaca sa Adisonovom bolesti.

Adisonova kriza ili nadbubrežna kriza je skup simptoma koji ukazuju na ozbiljnu isuficijenciju nadbubrega. Ovo se dešava u slučaju kad se bolest ne prepozna i dijagnoza ne postavi na vreme ili ako dođe do nekog stanja koje iznenada poremeti nadbubrežnu funkciju (kao što je adrenalno krvarenje, neka infekcija ili trauma) kod onoga ko ima Adisonovu bolest. Radi se o situaciji opasnoj po život koja zahteva hitno lečenje. Karakteristični simptomi kod ovakve krize su nagli i prodoran bol u nogama, krstima ili stomaku, ozbiljno povraćanje i dijareja, nizak krvni pritisak, gubitak svesti, smanjen nivo šećera u krvi, konfuzija, nerazgovetni govor, hiponatremija, hiperkaliemija, hiperkalcemija, konvulzija i groznica.

 Uzroci nastanka Adisonove bolesti

Uzroci nastanka Adisonove bolesti su mnogobrojni ali možemo ih svrstati u tri kategorije:

-žlezda nije adekvatno formirana tokom razvoja (genetsko poreklo bolesti), retko se sreće
-žlezda je prisutna ali nije u stanju da proizvede hormone (npr.kongenitalna adrenalna hiperplazija)
-ili patološkim procesima uništena nadbubrežna žlezda (najčešće autoimuna destrukcija žlezde, ređe metastaze na nadbubrežnoj žlezdi, infekcije, amiloidoza)

Dijagnoza se postavlja na osnovu analize krvi i karaterističnih simptoma.

U laboratoriji nalazimo sledeće:

– hiperkalcemiju (povišen nivo Ca u krvi)
– hipoglikemiju (snižen nivo šećera u krvi)
– hiponatremiju (nizak nivo Na u krvi)
– hiperkalemija (povišen nivo K u krvi)
– eozinofilija (povećan broj eozinofila, vrste belih krvnih zrnaca)
– limfocitoza (povećan broj limfocita)
– metabolička acidoza

Terapija je supstituciona i zasniva se na doživotnom uzimanju steroidnih hormona koji nedostaju. Neophodno je redovno praćenje pacijenta i prilagođavanje terapije. U slučaju povrede, stresa, hiruškog tretmana, neke infekcije ili bolesti, kao i u trudnoći, neophodno je prilagođavanje terapije. U slučaju krize pacijentu je neophodno dati intravenoznu terapiju glukokortikoidima i veliku količinu fiziološkog rastvora sa glukozom.

Prognoza bolesti je dobra. Uz svakodnevnu supstitucionu terapiju pacijenti mogu živeti relativno normalno.

Izvor: doktoronline.info