Sudekov sindrom se javlja usled povrede nerva, šloga, infarkta, bolesti pluća, distorzije, uganuća… Simptomi su otok koji ne spada, stalni bol, crvenilo i ograničeni pokreti

Uprkos stalnom napretku medicine, retke bolesti poput Sudekove su još nepoznanica, čak i za iskusne lekare kada se prvi put sretnu sa njom. O kakvom poremećaju se radi za “Život plus” objašnjava internista reumatologmr Milan Ćirković iz Vojno medicinske akademije:

– Bolest najčešće zahvata šaku i stopalo, a ređe potkolenicu ili ruke. Kod dva do pet odsto pacijenata, javlja se zbog povrede nerva, a kod 13 do čak 70 odsto obolelih je posledica šloga. Najčešće se manifestuje kod osoba između 40. i 60. godine, među kojima su u čak 70 odsto slučajeva žene pušači. Može da se javi i kod dece. U nekim slučajevima nastaje usled distorzije, uganuća, a češće zbog preloma kada pacijenti dugo nose imobilizaciju. Ispoljava se i kod bolesti pluća, žučnih puteva, posle infarkta i operacija na srcu, upalnih reumatoidnih bolesti, infekcije mekih tkiva. Bolest se često javlja a da je uzrok nepoznat. Ipak, u svakom od navedenih slučajeva dolazi na neki način do iritacije neurovegetativnog refleksa, koji dovodi do vaskularnog poremećaja kao preduslova za nastanak Sudekovog sindroma.

* Kako se bolest manifestuje?

– Postoje tri stadijuma oboljenja. U prvom se javlja konstantan bol, praćen pojačanom osetljivošću zahvaćenog dela stopala ili šake. Prisutan je i otok mekog tkiva, koža je zategnuta, sjajna, topla, ponekad i vlažna. Ovi simptomi traju jedan do tri meseca, a ako pacijent ništa ne preduzme bolest prelazi u drugi stadijum.

* Šta se sa obolelima tada dešava?

– Bol za nijansu slabi, ali slabe i mišići, bolje rečeno atrofiraju. Pokreti postaju ograničeni iako je otok manji. Koža postaje bleđa, tanka, hladna, manje osetljiva. Na rendgenu se tada mogu videti promene u obliku mrljastih atrofija. Slično se dešava i u trećem stadijumu posle šest meseci. Koža je hladna, plavičasta, mišići atrofični i sa ograničenom pokretljivošću u zglobovima.

* Kako se uspostavlja dijagnoza?

– Zanimljivo je da kod Sudekove bolesti laboratorijske analize pokazuju da su sve vrednosti u granicama normale. Na rendgenskom snimku bolest se uočava, zavisno od stepena promena. Da bi se u potpunosti sagledalo kompletno stanje, ponekad se pribegava scintigrafiji, odnosno snimanju kostiju sa kontrastom, gde se registruju sve promene. U prvom stadijumu bolesti je važno da se uradi elektromiografija, odnosno snimanje provodljivosti živaca. Kao kriterijum se uzimaju i karakteristika kože, prisutan bol i osetljivost na dodir, pogotovo ako je postojao prelom, istegnuće, dugo nošenje gipsa. Posmatraju se otok i promena u cirkulaciji, bilo da je pojačana ili oslabljena. Prilikom postavljanja dijagnoze moraju da se isključe drugi uzroci poput tumora, oštećenja živaca, artritisa, skleroderma, jer oni ne dovode do Sudekove bolesti.

Deca i artritis Kod dece mlađe od 16 godina javlja se takozvani juvenilni idiopatski artritis koji prati zapaljenje više zglobova ili parcijalno jedan veliki zglob, najčešće koleno. Zapaljenje prate bol, otok, ograničena pokretljivost, nepravilan hod. Bolest se leči kao i kod odraslih, doživotna je, ali može da se drži pod kontrolom. Ne ugrožava život, ali je opterećujuća, naglašava dr Ćirković.

* Šta se primenjuje u terapijskom smislu?

– Dok bolest nije uznapredovala, važnu ulogu ima primarna prevencija. Ovo se naročito odnosi na pušače kao posebno ugroženu kategoriju, jer na nastanak bolesti u velikoj meri utiče mnoštvo supstanci iz duvanskog dima, koje pre svega dovode do poremećaja cirkulacije. Primenjuje se i medikamentozna terapija, prvenstveno nesteroidni antireumatici koji delimično i kratko smanjuju bol, a ponekad i opijati. Daju se i simpatolitici, preparati koji smanjuju nervni nadražaj i drugi analgetici.

Pošto bol kod većine pacijenata predstavlja najveći problem, rade se i takozvane lokalne blokade za njegovo smanjenje. Pojedini lekari ističu i pozitivan efekat botoksa, psihijatri hipnozu i psihoterapiju na bol, a primenjuje se i hiperbarična oksigenacija, terapija koja pojačava cirkulaciju i smanjuje bol. U nekim okolnostima pribegava se i hirurškoj intervenciji, što samo potvrđuje kompleksnost problema vezanog za Sudekovu bolest. Zato je važno da se pacijenti jave što pre lekaru, odnosno u trenutku kada se pojavi otok koji ne spada, uz stalan bol, crvenilo, ograničene pokrete. Samo tada mogu da se preduprede komplikacije u kojima dolazi do strukturnih promena u kostima.

I mladi reumatični

Reumatske bolesti nisu rezervisane samo za odraslu stariju populaciju, već mogu da se jave i kod mlađih osoba, u adolescentom uzrastu, a ponekad i ranije.

– Takva su reumatska obolenja sa zapalenjem vezivnog tkiva, mada su najčešće zapalenjske bolesti u vidu reumatoidnog i psorijaznog artritisa, kao i ankilozirajućeg spondilitisa koji zahvata ceo kičmeni stub. Jedna grupa sistemskih bolesti vezivnog tkiva, među kojima su najčešći Sjogrenov sindrom i lupus takođe dovodi do reumatoidnih zapaljenskih promena, i to posebno kod mlađih žena. Problem je što ove bolesti dugo ostaju neprepoznate, pa oboleli lutaju od lekara do lekara, kaže internista reumatolog mr Milan Ćirković iz Vojnomedicinske akademije.

* Koji simptomi ukazuju na Sjogrenov sindrom?

– Najčešći simptom je suvoća sluznica očiju sa osećajem da je pesak u njima. Prisutna je i suvoća usne duplje zbog čega češće uzimaju tečnost. Javljaju se bolovi u malim zglobovima šaka, a neretko i otok pljuvačnih žlezda. Bolest ponekad prati i visoka temperatura, zbog čega najčešće odlaze lekaru opšte prakse.

* A kako prepoznati lupus?

– Sistemski eritematozni lupus često karakterišu kožne promene na licu u obliku leptira. Ove osobe teško podnose sunce, imaju bolove u mišićima i zglobovima, ponekad glavobolju i povišenu temperaturu. Prisutna je i promena raspoloženja u vidu depresije ili se razvija neka psihoza. Bolest, mada retko, prati i poremećaj svesti do kome, a mogu da se jave i epileptični napadi. Ukoliko se ne dijagnostikuje na vreme može da dovede i do oštećenja bubrega, zbog čega pacijenti imaju otoke na potkolenicama. Mogu da se jave i opšta slabost, malaksalost. Obe ove bolesti mogu da se komplikuju promenama u vidu zapaljenja malih krvnih sudova kože, bubrega, mozga.

* Na koje bolesti još treba obratiti pažnju?

– Kod starije populacije do reumatskih zapaljenskih promena dovodi i jedna relativno česta bolest, sindrom vaskulitis, koji karakteriše upala krvnog suda srednjih arterija. Reumatska polimijalgija takođe se javlja kod starijih od 50 godina, a praćena je bolom, ukočenošću u rukama, pojavom visoke sedimentacije, a ponekad i anemijom.

* Koliko je važna rana digajagnostika?

– Sve ove bolesti, blagovremeno dijagnostikovane mogu da se kontrolišu primenom brojnih lekova, od analgetika, pa sve do biološke terapije. Sa ranom dijagnozom sprečava se razvoj bolesti kao i prateće komplikacije. Samo tako pacijenti mogu da računaju na dobar kvalitet života i obavljanje svakodnevnih aktivnosti samostalno. U suprotnom, bolest sigurno vodi do određenog stepena invalidnosti.

Izvor: .novosti.rs

Ankilozantni spondilitis (Bechterevljeva bolest) je upalna reumatska bolest kod koje dolazi do osifikacije vezivnog tkiva. Zahvaća sakroilijakalne, zglobove kralježnice, kostovertebralne i kostotransverzalne zglobove, korjenske zglobove (zglobovi ramena i kukova), temporomandibularne a rijetko i male zglobove šake i stopala.

Bolest je češća u muškaraca u dobi od 18 do 35 godina, a odlikuje se fazama egzacerbacije i remisije.

Simptomi:

• rana jutarnja bol u križima koja razgibavanjem nestane

• jutarnja zakočenost križa koja može trajati od nekoliko minuta do nekoliko sati

• bol i zakočenost šire se od lumbalnog dijela preko torakalnog pa do cervikalne kralješnice

• upalni proces na oba sakroiliakalna zgloba

• “znak tetive na luku” – pri laterofleksiji trupa javlja se povišenje tonusa paravertebralne muskulature na strani laterofleksije. Mišići se napinju da spriječe pokret koji izaziva bol.

• pozitivan “cervikalan flesh” – iz stava mirno pacijent ne može dotaknuti zid okcipitalnom kosti

• “fenomen gumene lopte” – izbočenje i uvlačenje trbuha pri disanju. To abdominalno disanje javlja se kao posljedica smanjenja mobilnosti toraksa.

U završnoj fazi kralješnica ima izgled poput “bambusovog štapa” zbog okoštavanja vezivnog tkiva.

Tipične deformacije koje se javljaju kod ankilozantnog spondilitisa, poznatije kao “stav skijaša” su sljedeće:

• izravnata lumbalna lordoza

• pojačana torakalna kifoza

• pojačana cervikalna lordoza

• skraćeni mišići prsnog koša (mm.pectoralisi)

• spuštena ramena

• ulegnuti toraks

• trbuh izbočen

• kukovi i koljena u fleksiji

Liječenje obuhvaća opće mjere (reguliranje tjelesne težine, prolongirani dnevni odmor u potrbušnom položaju na prikladnom ležaju), medikamentozna terapija, fizikalna terapija (u remisiji se provode postupci za smanjenje tonusa paravertebralne muskulature), terapijske vježbe, radnu terapiju , edukaciju pacijenta i operativno liječenje.

Terapijske vježbe se počinju provoditi od onog dana kada se postavi dijagnoza. Pacijent se uključuje u puni program kojeg čine:

VJEŽBE DISANJA – provode se vježbe disanja torakalnog tipa kojima je cilj održavanja mobilnosti rebara ili usporenje okoštavanja kostovertebralnih i kostotransverzalnih zglobova.

VJEŽBE JAČANJA – odnose se prvenstveno na jačanje ekstenzora trupa i mišiće ekstenzore ekstremiteta. Oko jačanja abdominalne muskulature i fleksora natkoljenice podijeljena su mišljenja i svakako bi ih trebalo izbjegavati ukoliko se razvila torakalna kifoza i fleksiona kontraktura kuka.

Ako se razvije koksitis indicirano je provođenje izometričkih vježbi jačanja mišića pelvitrohanterne muskulature za stabilizaciju kuka, a postaje kontraindicirano provođenje hidrokineziterapije.

VJEŽBE ZA POVEĆANJE MOBILNOSTI KRALJEŠNICE – provode se u vidu aktivnih ili potpomognutih dinamičkih vježbi na suhom ili u vodu.

Za vratnu kralježnicu karakteristične su asistirane vježbe s trakcijom uz izvođenje svih pokreta do granice boli, a provode se u sjedećem ili ležećem položaju, iste vježbe moguće je izvoditi i u suspenzionoj napravi;

Vježbama istezanja povećava se mobilnost skraćenih mišića prsnog koša, ramenog pojasa, mišića iliopsoasa. Provode se uz pomoć terapeuta, u suspenziji ili uz švedske ljestve.

VJEŽBE ZA POVEĆANJE MOBILNOSTI ZGLOBOVA– provode se potpomognutim vježbama od strane terapeuta, vježbama u suspenzionim napravama, vježbama sa pomagalima (štap), te vježbama u vodi.

Kad god je to moguće daje se prednost vježbama u vodi koja mora biti 36 do 38˚C. Osim toplinskog učinka, voda je djelotvoran medij zbog djelovanja sile uzgona čime se, ako se pridoda korištenje specijalnih plovki, može postići učinak maksimalne relaksacije.

Vježbe je potrebno provoditi dva puta dnevno u trajanju od 20 minuta, a taj tempo vježbanja pacijent bi trebao nastaviti i u kućnom režimu.

Apsolutne kontraindikacija za provođenje kineziterapijskog programa su: spondilodiscitis i atlanto-aksijalna dislokacija.

EDUKACIJA

Pacijenta je važno upoznati sa prirodom bolesti, čime se postiže razumijevanje rehabilitacijskog procesa i aktivna suradnja od strane pacijenta u tom procesu.

Fizioterapeut provodi edukaciju o važnosti prevencije nastanka kontraktura zglobova i skraćenja mišića, kao i o metodama za njihovo spriječavanje. Podučava pacijenta o načinima promjene životnih navika koje će usporiti progresiju bolesti i pravilnom, pogotovo kontinuiranom izvođenju vježbi.

Ako se javi u mlađoj životnoj dobi, postojanje ove dijagnoze treba uzeti u obzir prilikom izbora životnog zanimanja.

Izvor: fizioterapeut.org

Reiterov sindrom je seronegativni artritis koji nastaje posle akutne, nespecifične urogenitalne ili digestivne infekcije.  Za ovo oboljenje se poslednjih godina koristi i naziv reaktivni artritis. Reiterov sindrom karakteriše nesimetrični artritis na nogama, pomene na oku (konjuktivitis ili prednji uveitis) i promene na koži (keratoderma blennorrhagikum) i sluzokoži (balanitis, stomatitis). Bolest počinje naglo, a najčešće se završava spontanim izlečenjem, ali se u oko polovine bolesnika javljaju ponovljene epizode bolesti (recidivi).

Učestalost

Reiterov sindrom najčešće nastaje u trećoj deceniji, oko deset puta je češći kod muškaraca nego kod žena i smatra se da je ovaj sindrom najčešći oblik subakutnog artritisa kod mladih muškaraca.

Uzrok nastanka

Uzrok nastanka ovog oboljenja još uvek nije dovoljno poznat. Kao glavni uzročnici navode se infekcije urogenitalnog i digestivnog trakta. Ipak većina naučnika navodi da udruženo dejstvo ovih činioca i genetskog faktora predstavljaju osnovu nastanka ovog sindroma. Kod velikog  broja bolesnika utvrđeno je postojanje HLA – B 27 antigena. Najčešći uzročnici urogenitalnih infekcija se hlamidije, mikoplazme ili gonokok, dok su za nastanak infekcija digestivnog sistema najčešće odgovorne šigele, salmonele i jersinije.

Klinička slika

Reiterov sindrom se karakteriše znacima oboljenja urogenitalnog i digestivnog trakta, lokomotornog sistema, kože, sluzokože, očiju. Upala mokraćnih puteva je obično blaga sa kratkotrajnim smetanjama pri mokrenju, dok se infekcija digestivnog trakta najčešće manifestuje kratkotrajnom dijarejom. Promene na očima se manifestuju znacima konjuktivitisa koji obično prethodi artritisu, traju kratko i prolaze pre prvih znakova oštećenja zglobova. Artritis počinje uobičajno na donjim zglobovima, a najčešće su zahvaćeni zglob kolena i skočni zglob. Jedna od karakteristika artritisa u Reiterovom sindromu je zahvaćenost zglobova prstiju noge što daje „kobasičast” izgled prsta (daktilitis). Najčešća lokalizacija su drugi ili treći prst stopala. Promene na koži se obično manifestuju pojavom keratoderma blennorrhagikum, dok je na  sluzokoži najčešće prisutan balanitis i stomatitis.

Dijagnoza

Akutna pojava oligoartritisa na donjim ekstremitetima u mladih muškaraca nakon infekcije urogenitalnog i digestivnog trakta gotovo uvek ukazuje na Reiterov sindrom. Poseban problem predstavlja postojanje samo jednog simptoma, koji se manifestuje samo artritisom. Korelacija više faktora iz kliničke slike ukazuje na sigurniju mogućnost postavljanja dijagnoze Reiterovog sindroma.

Lečenje

Najbitnije je u akutnom stanju bolesti da pacijent miruje kako zapaljenski proces ne bi napredovao. Medikamentozno se koriste ibuprofen, indometacina, naproksen, diklofenak. Glikokortikoidi se daju u oboleli zglob ili upaljeni tetivni pripoj. Ukoliko je urogenitalna infekcija i dalje prisutna, propisuju se tatraciklinski preparati i primenjuju narednih deset dana. Očne promene simptomatski leči oftamolog. Hronični artritis leči se po istim principima kao i reumatoidni artritis, ali posebnu prednost ima Methorehate, koji povoljno deluje i na kožne promene. Fizikalna terapija je izuzetno korisna i predstavlja sastavni deo lečenja, kao i kod drugih artritisa.

Prognoza

Bolest se u većini slučajeva postepeno smiruje nakon 6 do 12 meseci od početka nastanka. U oko polovine bolesnika javljaju se recidivi koji ne moraju uvek biti praćeni potpunom kliničkom slikom artritisa. Recidivi se obično javljaju nakon 2 do 5 godina od nastanka bolesti. 10% bolesnika razvije hronični artritis koji je sličan drugim oblicima hroničnog artritisa.

Izvor: .stetoskop.info