Karcinom grlića materice: Koje su metode za rano otkrivanje?
Grlić materice (cervix) je donji deo materice, dug oko 3 cm. Njegov slobodan deo koji je smešten u vagini pokriven je pločasto – slojevitim epitelom bez orožavanja, kao i vagina. Cervikalni kanal pokriva cilindričan jednoslojni epitel. Ovaj epitel se tokom života pomera iz unutrašnjosti kanala (deca) na površinu (polno zrele žene) i opet nazad u unutrašnjost kanala (starije žene). Granica između ova dva epitela je najčešće mesto pojave ćelijske dispazije. Displazija podrazumeva abnormalnost u izgledu, obliku i deobi ćelije i smatra se za prekanceroznu leziju. Najčešće se javlja kod žena pre menopauze, između 35. i 49. godine života. Starosna distribucija raka grlića materice je ranijih godina pokazivala tipičan porast posle 30. godine života, dok se poslednjih godina vrh u oboljevanju pomera ka mlađim granicama. Posle raka dojke, to je drugi najčešći oblik raka kod žena. U svetu godišnje oboli oko 500 000 žena. Srbija ima najveću incidenciju raka grlića materice u odnosu na sve druge republike bivše Jugoslavije i druga je u Evropi po učestalosti.
Infekcija Humanim papilomavirusom (HPV) je najvažniji faktor rizika za nastanak raka grlića materice. Postoji više od 100 tipova Humanih papiloma virusa. Neki tipovi HPV dovode do pojave bradavica na šakama ili tabanima. Neki tipovi HPVa (oko 40 različitih tipova virusa) dovode do infekcije polnih organa muškaraca i žena i zato se nazivaju genitalni tipovi Humanog papiloma virusa.
Preventivni pregled karcinoma grlića materice
Redovni pregledi žena koje namaju nikakve tegobe nazivaju se skrining pregledi. Engleska reč skrining podrazumeva preventivne medicinske preglede kojima se ispituje populacija naizgled zdravih ljudi, kako bi se pronašle one osobe koje pokazuju rane znake neke bolesti ili predispoziciju ka nastanku nekog oboljenja.
Cilj skrininga za rak grlića materice je da se promene na grliću pronađu rano, u premalignoj fazi u kojoj lako mogu da se otklone. Kada se rak već razvije, tretman postaje teži i njegov uspeh manje zagarantovan.
Preventivni pregled tj. skrining metoda karcinoma grlića materice je PAP-a test (Papanikolau test), vrsta pregleda vaginalnog brisa čija je uloga otkrivanje promena na ćelijama grlića materice. U toku kratkog i bezbolnog ginekološkog pregleda, Vaš ginekolog će pažljivo, četkicom ili špatulom, uzeti bris sa grlića materice. U tom brisu se nalaze i ćelije sa površine grlića materice. Uzorak se potom šalje u laboratoriju gde će biti analiziran pod mikroskopom. Na ćelijama se posle bojenja po Papanikolau metodi jasno mogu uočiti promene koje ukazuju na postojanje moguće maligne bolesti. Većina žena ima normalan rezultat Papanikolau testa. U tom slučaju rizik da dobijete rak grlića materice je mali. Ipak, nastavite sa redovnim skrining pregledima. Ukoliko se na ćelijama primete sumnjive promene, označavaju se Papanikolau grupom od III do V, što označava težinu promene. Papanikolau test treba da se uradi 1 godišnje.
Pozitivan PAP-a test ne znači da je postavljena dijagnoza bolesti ali izdvaja pacijente koji treba da se podvrgnu daljem ispitivanju. Negativan citotest ne isključuje rak. Cervikalni bris uvek treba uzeti kada se žena javi zbog bilo kojih ginekoloških smetnji ili zbog kontrole svog zdravlja. Zbog nerazvijenosti svesti o važnosti redovnih ginekoloških pregleda prvi smo po broju otkrivenih karcinoma grlića.
Koliko često žene nakon 65 godine života treba da rade ginekološke preglede?
Pogrešno je mišljenje da žene kada izgube menstruaciju ne treba da posećuju ginekologa. Istina je da se ginekološki pregled prilagodjava dobu života. Papanikolau bris (skrining na rak grlića materice) se radi na 3 godine nakon 60 godine života do 70 godine. Bez obzira što jajnik nema svoju reproduktivnu i hormonsku funkciju on može biti izložen pojavi malignih obolenja te se preporučuje ultrazvučni pregled na 2 godine. U slučaju smetnji kao što su nevoljno oticanje mokraće i spuštanje vagine i materice potrebna je primena novijih terapijskih mogućnosti (laser, PRP) na 18 – 24 meseca.
Poliklinika NOVAKOV i sar
Svetosavska 7. 21000 Novi Sad
