Psorijaza je često, hronično i upalno oboljenje. Javlja se u celom svetu , a prevalenca u Evropi je 1-3%, zavisno od ispitivane populacije. Za ispoljavanje bolesti značajni su poligenska predispozicija i uticaj faktora okoline, kao što su trauma, infekcije ili lek.
Ako osoba ima gensko opterećenje za psorijazu, ali nema patoloških promena na koži govorimo o latentnoj ili genotipskoj psorijazi. Detekcija ovih osoba je moguća na osnovu genskih ispitivanja.
Subklinička ili genotipska psorijaza je oblik u kome nema kliničkih manifestacija bolesti, ali se histohemijskim analizama mogu otkriti poremećaji kao što je povećana sinteza DNK u epidermu (pokožici) i drugima.
Kožne promene su eritematozne (crvenkaste ) ploče ili čvorići (plakovi ili papule) sa ljuskom (skvamom), zbog čega se psorijaza u našem narodu naziva i ljuskavica.
Ploče su više ili manje zadebljale, srebrnastog izgleda , jasno ograničene od okoline. Morfološke varijante su brojne, više od 15, i česte – pa to mogu biti i gnojanice , čak može postojati i upala kože celog tela. Zglobovi su zahvaćeni u 10 -25% obolelih od psorijaze.
Najčešća lokalizacija ispoljavanja su poglavina, laktovi, kolena, šake, stopala, trup i nokti. Psorijazni artritis, upala zglobova, je upalni artritis kod bolesnika sa psorijazom. Osim perifernih zglobova zapaljenski proces može zahvatiti kičmeni stub, sakroilijačne zglobove i periartikularne (oko zglobova) strukture. Zbog različitih manifestacija bolesti dijagnoza psorijaze je otežana, čak može imitirati i razne druge bolesti. Bolest se javlja podjednako kod oba pola, a može početi u bilo kom životnom dobu.
Provocirajući faktori i psorijaza
U nastanku psorijaze interakcija gena i faktora okoline igra značajnu ulogu, a mnogi faktori sredine utiču na početak ili pogoršanje bolesti. Međutim, neki dokazi za to nedostaju pa ih daljim istraživanjima treba dopuniti.
Trauma
Značajna je jer se na mestu fizičke povrede kože, ogebotine ili slično, javljaju iste promene, psorijatične ljuske, kao i kod spontanog javljanja. Ovo se zove Koebnerov fenomen.
Infekcija
Infekcija, guše npr., može biti okidač ispoljavanja psorijaze. Gutatnom obliku psorijaze često prethodi streptokokna infekcija guše. Mnogi su predlagali i sproveli uklanjanje krajnika, što se danas ređe radi jer nema jasnih naučnih dokaza koji bi to potvrdili.
Lekovi
Mnogi se lekovi okrivljuju za ispoljavanje ili pogoršanje psorijaze , ali u kontrolnim epidemiološkim studijama ovakva zapažanja nisu dokazana.
Sunčanje
Mnogi pacijenti se intenzivno sunčaju i veruju da im se od sunčanja psorijaza povlači. Međutim, psorijaza može biti provocirana ili pogoršana intenzivnim sunčanjem u letnjim mesecima, što je utvrđeno kod Skandinavaca.
Psihogeni faktori
U ispoljavanju ili pogoršanju psorijaze često je uočeno prisustvo stresa. U Velikoj Britaniji preko 60% obolelih od psorijaze veruje da je to bio glavni uzročni faktor. Mnoge studije nisu potvrdile ovo zapažanje.
Alkohol i pušenje
Iako je zapaženo da alkohol i pušenje imaju štetan uticaj na psorijazu, što je i moje zapažanje, u nekim studijama ono nije nedvojbeno potvrđeno.
Lečenje
Postoje brojni medikamenti za lečenje psorijaze. Terapija se bira zavisno od kliničkog oblika psorijaze, lokalizacije i intenziteta ispoljavanja , uzrasta i pola , recidiva , površine zahvatanja kože , zanimanja pacijenta, prisustva drugih bolesti kod istog pacijenta, čak i inteligencije i psihičkog statusa.
Svaki bolesnik je specifičan.
Psorijaza se danas drži pod kontrolom. Za to su potrebni strpljivost pacijenta i stručno znanje lekara.
Prof. dr Đorđije Karadaglić, dermatovenerolog