Koren žen-šena i njegovi preparati zauzimaju značajno mesto u tradicionalnom lečenju koje se u istočnoj Aziji primenjuje više od 2000 godina. Ime ovoj biljci je dao Rus Majer 1843. godine. Na latinskom „pan“ znači – sve, a „axos“ – leči, što bi u slobodnom prevodu značilo da Panax „leči sve“. A reč ginseng je kineskog porekla i znači čovekoliki koren, zbog njegove sličnosti ljudskom obličju.
BILJKA. Vrsta Panax ginseng vodi poreklo od Azijskog ginsenga. Potiče iz Koreje i Kine i samonikla uspeva na nadmorskoj visini od oko 1000m, ali u današnje vreme zbog nerazumne eksploatacije ove droge, samonikli ginseng je veoma redak. Zbog toga je ova biljka kultivisana još pre 800 godina u Kini, a danas se uzgaja i u Koreji, istočnom Sibiru i širom Američkog kontinenta.
DROGU čini oguljen i osušen koren (beli žen-šen) ili prvo poparen pa osušen koren (crveni žen-šen) samoniklih ili gajenih biljaka iz roda Panax. Koren je cilindričan, ali često i granat, tako da oblikom podseća na telo čoveka.
SASTOJCI. Hemijski sastojci korena žen-šena su dobro proučeni. Prema poslednjim istraživanjima, dokazano je da adaptogeni i imunomodulatorni efekat zbog čega se ova droga najviše i koristi, potiče od ginsenozida, polisaharida i poliacetilena. Ginsenozidi ispoljavaju pre svega antioksidativni i imunostimulirajući efekat. Visokomolekularni polisaharidi (glikani) pokazuju hipoglikemična, antiulcerozna i imunološka svojstva.
DELOVANJE. Pošto se žen-šen već vekovima koristi u tradicionalnoj istočnjačkoj medicini, podaci o njegovim lekovitim svojstvima su često pomešani sa legendama. Međutim, od 1960. godine rad mnogih istraživača doveo je do saznanja da je najviše proučeno delovanje ove droge na psihičku i fizičku radnu sposobnost čoveka. Prema monografiji korena ginsenga Komisije E (ekspertska grupa formirana 1978. godine od strane Nemačke nacionalne agencije za zdravlje, a sa ciljem procene efikasnosti i delotvornosti fitopreparata) iz 1991. godine je navedeno da se biljka koristi „kao tonik za sprečavanje slabosti i umora, za povećanje izdržljivosti i oslabljene koncentracije, i kao potpora pri oporavljanju“.
Takođe, zapaženo je da ekstrakti korena ginsenga smanjuju napade banalnih infekcija, što se objašnjava indukcijom paraimuniteta (stečena specifična imuna zaštita tela protiv antigena i toksina, koja nastaje aktiviranjem imunog sistema stranim materijama, Lukić i Gorunović, 2001). Komisija preporučuje ograničavanje trajanja tretmana na 3 meseca, jer postoji mogućnost pojave efekata sličnih hormonima koji se ne mogu zanemariti.
TOKSIKOLOGIJA I NEŽELJENA DEJSTVA. Nijedna od studija nije pokazala da postoji povećan rizik pri primeni preparata sa korenom žen-šena, tj. ovim je testovima potvrđeno da su preparati sa korenom žen-šena primenjeni u terapijskim dozama u toku dužeg vremenskog perioda, netoksični
KONTRAINDIKACIJE. Zbog malog broja kliničkih istaživanja o uticaju ginsenga na trudnice, doilje i malu decu, ne preporučuje se njegova upotreba kod istih. Takođe, zbog mogućeg uticaja ginsenga na produkciju hormona, pacijenti oba pola sa dijagnostifikovanim tumorima genitalnog trakta bi trebalo da izbegavaju upotrebu ovih preparata bez prethodne konsultacije sa svojim lekarom.
www.apotekaue.rs
